Tazminat Davası Nedir? Nelere Dikkat Edilmelidir?

Geniş anlamda zarar, bir kişinin hukuken korunan maddi veya manevi varlığında, hukuka aykırı haksız bir eylem veya sözleşmeye aykırılık nedenleri ile meydana gelen eksilmeler veya olumsuz anlamdaki etkilenmelerdir. Maddi tazminat, kişinin her türlü mal varlığında gerçekleşen para ile ölçülebilen zararı, manevi tazminat ise, para ile ölçülemeyen ancak kişinin gerçekleşen eylem nedeniyle yaşadığı üzüntünün ve psikolojik olarak yıpranmasının karşılığını ifade eder.

Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Hangi Sebeplerle Açılabilir?

Bu davalar,

• İş kazasından kaynaklanan tazminat davası,

• Trafik kazası kaynaklı tazminat davası,

• Sözleşme ihlali nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası,

• Haksız fiil nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası,

• Hatalı doktor uygulamalarından (malpraktis) kaynaklanan tazminat davası,

• Boşanma davası ile birlikte veya sonrasında açılan maddi ve manevi tazminat davası,

• Telif haklarının ihlali nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası

• Yazılı veya görsel basın veya sosyal medya üzerinden kişilik haklarına saldırı nedeniyle açılan manevi tazminat davası.

Bu örnekler çoğaltılabilir, sınırlı değildir.

Tazminat Davasını Kimler Açabilir?

Kural olarak tazminatı, zararı doğrudan gören isteyebilir. Suça ya da haksız muameleye maruz kalan kişi bu tazminatı talep edebilir. Yalnız bu durumun istisnaları mevcuttur. Örneğin bir trafik kazası sonucu bir kimse ölmüşse bu kişinin yakınları Destekten Yoksun Kalma Tazminatı talep edebilirler. Benzer örnekler çoğaltılabilir zarara uğrayan kişi ölmese dahi çok ağır bir sonucu olmuş ve bu sonuç zarara uğrayanın yakınlarını da ciddi bir şekilde etkiliyorsa bu kişiler de tazminat davası açabilir.

Tazminat Davasında Zamanaşımı

Tazminat Davasında zamanaşımı, davanın kaynağına göre değişiklik göstermektedir. Şöyle ki eğer tazminatın kaynağı bir suç teşkil eden ve ceza yargılaması gerektirir bir fiilden kaynaklanıyorsa eğer o suçtaki ceza davası için hangi zamanaşımı öngörülmüşse tazminat davası için de aynı zamanaşımı süresi öngörülecektir. Ceza zamanaşımları, suç tipine göre sekiz ile otuz yıl arasında değişebilmektedir. Genel kural bu olmakla birlikte bazı hallerde dava zamanaşımları değişebilmektedir. Örneğin, boşanma davasında talep edilecek maddi ve manevi tazminat, boşanmanın kesinleşmesinden itibaren en geç bir yıl içerisinde talep edilmelidir.

Eğer tazminat davasının kaynağı haksız fiile dayanıyorsa (ki pratikte karşılaşılan tazminat davalarının çoğunun kaynağını bu oluşturmaktadır.) 10757 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun madde 72’de belirtildiği üzere

“Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her halde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.” 2-10 yıllık bir zamanaşımı söz konusudur.

Tazminat Davasında Tazminat Nasıl Hesaplanır?

Tazminat davasında tazminat hesaplanması Maddi Tazminat ve Manevi Tazminat için farklıdır.

Maddi Tazminat Nasıl Hesaplanır?

Maddi tazminat manevi tazminata göre daha belirlenebilirdir. Uğranılan zarar aşağı yukarı bellidir. Mesela trafik kazası geçirdiniz ve hastanede belli bir süre yattınız, bu süre zarfında işe gidemediniz dahası sağlığınız işinizi kaybetmenize ve o işte çalışamamanıza sebep olacak kadar kötü etkilendi. Bu durumda hastane masraflarını, işe gidemediğiniz sürece kazancınızı ve o işte bir daha çalışamamanın size ömür boyunca vereceği zararı talep edebilirsiniz. Tabii ki bu somut örneği verirken tazminatın kişinin kusuru oranında verileceğini de unutmamak gerekir.

Manevi Tazminat Nasıl Hesaplanır?

Manevi tazminatın hesaplanması maddi tazminata göre çok daha zor, karmaşık ve belirsizdir. Tazminatı talep edenin ve ödeyecek olan kişinin kazancı, sosyal statüsü, kusur oranı ve manevi tazminata sebep olan olayın tazminat talep eden üzerindeki etkisi (acı, elem) tazminatın hesaplanmasında göz önüne alınır.

Tazminat Davasının Şartları Nelerdir?

Tazminat talep edebilmek için zarar verenin kusurlu olması gerekmektedir. Kusurdan kasıt tam kusur değildir. Kusur oranında sorumluluk esastır. Örneğin taraflar yüzde elli şekilde eşit kusurluysa mevcut zararın da yüzde ellisi oranında zarar veren sorumludur. Bazı istisnai hallerde ise kişi ve kurumlar kusurları bulunmasa dahi sorumludur. Buna kusursuz sorumluluk halleri denmektedir. Bu haller Borçlar Kanunu’nda sınırlı olarak sayılmıştır. Bunlar; Adam çalıştıranın sorumluluğu (işverenin kusursuz sorumluluğu) (madde 66), Hayvan bulunduranın sorumluluğu (madde 67-68), Yapı malikinin sorumluluğu (madde 69-70), Tehlike sorumluluğu (madde 71) olarak kanunda sayılmıştır. Bu hallerde kusur olmasa dahi sorumluluktan bahsedilecektir. Lakin yine de kusursuz sorumlu olan kişiler ya da kurumlarca gerekli bütün önlemlerin alındığı ispatlanabilirse tazminattan sorumlu tutulmayabilirler.

Tazminat Davası Ne Kadar Sürer?

Belirtmek gerekir ki her türlü davanın süresini belirleyen en önemli faktör eldeki deliller ve bunların davayı ispatta ne kadar etkili olduğudur. Dolayısıyla bir davanın ne zaman biteceğini önceden kesin olarak bilebilmek mümkün değildir. Yine de yaklaşık bir tahmin vermek gerekirse bir tazminat davasının 1,5-2 yıl arası süreceğini söyleyebiliriz.

Tüm bu yukarıdaki bilgiler ışığında belirtmek gerekir ki Tazminat Davası oldukça karmaşık, uzun soluklu ve teknik bilgi gerektiren bir davadır. Böyle bir davayı bir avukata danışmadan açmanız ya da size karşı açılmış bir davayı avukatsız takip etmeniz sizin için maddi ve manevi çok daha yıpratıcı olacaktır. Mutlaka bir avukata danışılması gerekmektedir.